مقاله اهمیت مطالعه كردن در تعلیم و تربیت

توضیحات

  مقاله اهمیت مطالعه كردن در تعلیم و تربیت دارای 185 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله اهمیت مطالعه كردن در تعلیم و تربیت  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله اهمیت مطالعه كردن در تعلیم و تربیت،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله اهمیت مطالعه كردن در تعلیم و تربیت :

به نام خداوندی كه والاترین تعلیم خویش را برای برگزیده‌ترین مخلوق حضرت محمّد(ص) با امر بخوان آغاز نمود و به ایشان چنین وحی فرمود «اقرء بِسمِ رَبّكَ الذَّی خَلَق«  بخوان به نام پروردگارت كه تو را آفرید خواندن را آغاز تعلیم و كاملترین دین خویش قرار داد و قرائت را نخستین پایه‌ای برای تكامل نهایی و رسیدن به آخرین مرحله تعلیم ضروری دانست و لوح قلم نگاشته بدان را چنان گرامی و مقدس دانست كه سوگند مؤكد خویش را بر آن استوار نمود و فرمود «ن والقلم و ما یسطرون»  سوگند به قلم و آنچه بدان نویسند و چنین شد كه خواندن و آنچه از قلم عالمان مؤمن و متقی و متعهد تراوش نمود نخستین گام باروری و اعتقاد و ایمان آدمی و اولین مرحله گام نهادن در وادی آگاهی و سیر به سوی كمال و آراستگی انسان است و انوار حاصل از خواندن مشعل طریق سعادت و كامیابی بشر گردیده است و درود بر حضرت محمد مصطفی (ص) كه با ظهور خود چراغ فروزان دانش و آگاهی و تقوا را فرا راه بشر قرار داد و آدمیان را از تپّه ظلمانی ضلالت و گمراهی به سوی بادیه منوّر فضل و دانش رهنمون گردانید و دعوت به آگاهی و امر به آموزش و خواندن را سرلوحه كلام خویش ساخت و فرمود «اطلبو العلم من المهد الی اللحد» خواند و آموختن را از گهواره تا گور بجویید.

    در دو قرن اخیر كه سرعت پیشرفت بشر به واسطه پیدایش ابزار جدید ارتباط جمعی از قبیل روزنامه، مجلات، رادیو و تلویزیون و;  و دگرگونی عمیق و شیوه چاپ و نشر كتب بیشتر گردیده و آموزش به نوعی عمومیت تامی یافته است نقش كتاب و كتابخوانی اهمیت و درخشش ویژه داشته است و توجه این موضوع نظر علمای تعلیم و تربیت را به خود جلب نموده تا جایی كه رشته تخصصی روشهای مطالعه عنوان یكی از شاخه‌های آموزش گردیده است و عده‌ای از علمای تربیتی به تحقیق و بررسی آن مشغول شدند و نتایج پژوهشهای اكثر ایشان به صورت مختلف چاپ و نشر شده است آنچه را كه اكثر محققین بر آن معتقدند این است كه در جهان متغیر عصر حاضر كه هر روز در زمینه‌های علمی – سیاسی – اقتصادی – هنری دگرگونی تازه‌ای رخ می‌دهد كتاب و مطالعه دیگر كار افراد ویژه نیست بلكه هر شخصی در هر موقعیت و در هر مقام و شغلی نیازمند به مطالعه و خواندن مستمر است و باید بطور مرتب مقداری از وقت روزانه خود را به خواندن مطالب كتب و روزنامه‌ها و مجلات اختصاص دهد شك نیست كه اگر دانش‌آموزان به روزنامه‌خوانی و مطالعه كتب خود گیرند و هر روز كه از عمرشان می‌گذرد مقداری بر سطح آگاهیشان افزوده گردد می‌توانند به عنوان افرادی آگاه و بصیر جامعه خود را به سوی پیشرفت و ترقی سوق دهند.

    كتابخوانی انسان را در تعیین سرنوشت خود و جامعه خویش شریك می‌كند حس همنوع‌دوستی و خیرخواهی را برمی‌انگیزد، قوه ابتكار و خلاقیت، روحیه آزادی‌خواهی و بزرگ‌منشی را تقویت می‌كند. خواندن و مطالعه در نزد انسان یك توانایی اكتسابی است كه هر چه فرد در آن بیشتر تمرین كند تبحّر بیشتری كسب می‌نماید تمام كسانی كه با سرعت و علاقه به خواندن می‌پردازند سالها تجربه مطالعه و كتابخوانی از همان دوران كودكی داشته‌اند بنابراین هر چه انسان بیشتر مطالعه كند و با كتاب و سایر مطالب خواندنی بیشتر سر و كار داشته باشد بر فنون و روشهای درست و تسریع مطالعه تسلط بیشتری پیدا می‌كند و بهتر می‌آموزد كه چگونه بر مشكلات سریع‌خوانی غلبه كند همچنین ایجاد علاقمندی و عادت به مطالعه بایستی قسمتی از برنامه مؤسسات آموزشی، كودكستانها، مدارس ابتدائی و متوسطه باشد و در هر سنی مطابق با امكانات و احتیاجات همان سن كار مداوم و مطابق با برنامه معین انجام گیرد.
 
2-1 بیان مسئله
    علاقه به مطالعه كتاب كه ریشه در حس كنجكاوی انسان دارد امری فطری و هماهنگ با انگیزه‌های درونی افراد است و كم و بیش در تمام كودكان وجود دارد كودكان در صورتی كه در خانواده‌ای با هر موقعیت فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی باشند حداقل به تماشای تصویر كتاب علاقه دارند اگر چه این امر می‌تواند سرآغاز علاقه به مطالعه كتاب در بزرگسالی شود اما به مرور زمان با توجه به موقعیت خانواده این علاقه در دو جهت مختلف شكل می‌گیرد در عده‌ای نگرش مثبت به كتاب رشد كرده و علاقه آنها روز به روز بیشتر می‌شود تا آنجا كه طبق برنامه منظم و دقیق مطالعه كتاب را در برنامه روزانه خود جای می‌دهند و در عده‌ای نگرش منفی ایجاد می‌گردد و آنچنان از كتاب گریزان می‌شوند كه كتابهای درسی را میز برای كسب حداقل نمره قبولی مطالعه می‌كنند و با كتابهای دیگر هیچ رابطه دوستی و نزدیكی ندارند از دلایل عدم استفاده از مطالعه را می‌توان گفت در كشور ما هنوز هیچ اقدام جدی در این زمینه صورت نگرفته است دلیل اصلی این بی‌توجهی را می‌توان در این دید كه مطالعه هنوز در ایران یك موضوع جدی تلقی نشده و نیاز به مطالعه هنوز برای مردم یك نیاز واقعی به حساب نمی‌آید.
    نظر به اینكه گرایش و انگیزه به مطالعه در خانواده و از دوران كودكی شكل می‌گیرد قطعاً برای یافتن علت اصلی ابتدا باید سراغ خانواده و سپس به دنبال عوامل دیگر رفت كه به نوبه خود دارای اهمیت ویژه‌ای هستند به همین دلیل به عنوان یك معلم كه می‌تواند در تشویق دانش‌آموزان به مطالعه مؤثر باشد تحقیقی را در زمینه تاثیر مطالعات غیر درسی در كمك به تحصیلی دانش‌آموزان دوره ابتدائی، موضوع پژوهش قرار داده تا قدم كوچكی در راه تعالی بخشیدن فرهنگ مطالعه در میان آینده‌سازان كشور برداشته شود.

3-1 اهداف تحقیق

هدفهای كلی تحقیق
1- آگاهی از تاثیر مطالعات غیر درسی در موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان.
2- آگاهی از تأثیر كتابخانه مدارس در ایجاد عادت به مطالعه در دانش‌آموزان و زمینه‌سازی برای توسعه فرهنگی.

هدفهای جزئی تحقیق
1- آگاهی از تأثیر تشویق والدین و معلمان در گرایش دانش‌آموزان به مطالعه
2- آشنایی با عواملی كه در مطالعه دانش‌آموزان نقش دارد.
3- آگاهی از ضرورت تهیه كتابهای ادبیات كودكان مطابق با سن و فهم و احتیاجات فعلی آنها از سوی متخصصان.
4- مشخص كردن میزان علاقه دانش‌آموزان نسبت به موضوعات مختلف مورد مطالعه
5- تحریك قوه خلاقیت و ابتكار دانش‌آموزان و تقویت و پرورش نیروی تخیل آنان.
6- آگاه نمودن والدین دانش‌آموزان به اهمیت مطالعات غیر درسی در كسب موفقیت‌های تحصیلی.
7- آگاهی از تأثیر مطالعات غیر درسی در پیشرفت خواندن.

4-1 اهمیت موضوع تحقیق
    انسان از زمانی كه خط را اختراع كرد تا امروز كه صفحه كامپیوتر منعكس كننده افكار و امیال و جولانگاه فكر بشر است هیچگاه از كتاب و كتابخانه بی‌نیاز نبوده است در دنیای معاصر كه بوسیله وسایل ارتباطی مثل دهكده‌ای كوچك و محدود شده است و چهار گوشه آن هر لحظه روشن‌تر و واضح‌تر و قابل رویت می‌شود هنوز كتاب و مطالعه جایگاه رفیع فرهنگی خود را حفظ كرده و به عنوان سرآمدترین و بهترین وسیله انتقال پیام و اطلاعات محسوب می‌شود.

    درباره اهمیت مطالعه و نقشی كه در سازندگی فرد و اجتماع و سرنوشت بشری دارد و اینكه مطالعه می‌تواند چه نقش عظیمی در تعلیم و تربیت ایفا كند صحبت فراوان شده است و امروزه كمتر كسی را می‌توان یافت كه با كتاب سر و كار نداشته باشد و به این نكته مهم واقف نباشد شكی نیست كه علاقمندی به مطالعه خصلتی است كه باید در افراد بوجود آید و مدام تقویت شود تا زمانی كه فرد خود بتواند این كار را ادامه دهد عادت به مطالعه اكتسابی است و باید از همان دوران كودكی در شخص تقویت گردد.
    با توجه به اینكه یكی از وظایف آموزش و پرورش ایجاد عادت به مطالعه مستمر در دانش‌آموزان است و از طرفی نقشی كه مطالعه مدام در شكل‌گیری شخصیت انسان دارد به اهمیت نقش والدین و مدرسه و جامعه در این امر مهم پی می‌‌بریم هدف آموزش و پرورش به معنای واقعی گذشته از تعلیم و تدریس، جستجو و كنكاش در روح دانش‌آموزان برای درك ذوق و استعدادهای نهفته آنان و رهبری این استعدادها به سوی كمال است. در عصری كه ما در آن زندگی می‌كنیم هدف آموزش و پرورش در آموزشگاهها به پایان رساندن برنامه درسی سالانه نیست امروز دیگر نمی‌توان دانش‌آموزان را محكوم و محدود به خواندن چند كتاب درسی كرد ذهن كنجكاو و جستجوگر آنان پاسخ پرسشهای بی‌شماری را كه پیشرفت حیرت‌انگیز دانش و اكتشافات بی‌شمار امروز برای او بوجود آورده است، طلب می‌كند و برآوردن این نیازها دسترسی به منابع و خدمات كتاب و كتابخانه می‌باشد.

    متأسفانه امروزه دانش‌آموزان به مطالعات جانبی به علل گوناگون رغبت و علاقه چندانی نشان نمی‌دهند و شمار قابل توجهی از اولیاء و معلمان نیز با غفلت و عدم آشنایی از اهمیت و نقش اینگونه مطالعات، دانش‌آموزان را در این جهت تشویق و راهنمایی نمی‌كنند گاهی بر این باورند كه این مطالعات باعث اتلاف وقت و موجب افت تحصیلی می‌گردد در صورتی كه كتاب بهترین دوست انسان و موجب باروری اندیشه و غذای روح بشر است بنابراین كودكان و نوجوانان به كتابهایی نیاز دارند كه جذاب و عمیق و شیرین بوده و با تجربه‌های آنان و نیز نیازها و علایق و تواناییهای آنها هماهنگ باشد و همچنین وسیله‌ای باشد برای كنجكاوی‌های خودانگیخته و آرمانهای بلندپروازانه آنها، خوراكی باشد برای تخیل سرشار و سیّال آنان و بر وسعت تجربه‌های آنان بیافزاید به آنها لذت خواندن و عمیق شدن را ارزانی دارد و سرانجام لذت را به علاقه و علاقه را به عادت مبدل سازد.

    در جوامع مترقی دنیا كه اهمیت مطالعه و خواندن مطالب به علت پیشرفت علم و تكنولوژی بر مردم آشكار شده است بهبود وضع مطالعه و افزایش سرعت خواندن و درك مطالب یكی از اقدامات مهم آموزشی به حساب می‌آید در این جوامع روشهای درست مطالعه در ضمن آموزش دروس مختلف آموزشگاهها به یادگیرندگان آموزش داده می‌شود متأسفانه در كشور ما هنوز هیچ اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است بنابراین اهمیت تحقیق با توجه به موارد بالا و اهداف ، به خوبی آشكار است و نیازی به توضیح بیشتر ندارد.

5-1 فرضیه‌های تحقیق
1- بین مطالعه كتابهای غیر درسی و موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان دوره ابتدایی رابطه معنی‌دار وجود دارد.
2- بین كتابخانه مدارس و عادت به مطالعه در دانش‌آموزان رابطه معنی‌دار وجود دارد.
3- بین تشویق دانش‌آموزان و تمایل آنان به مطالعه كتابهای غیر درسی رابطه معنی‌داری وجود دارد.
4- بین پرسشهای بعضی از دروس و ارجاع دانش‌آموزان به مطالعه غیر درسی رابطه معنی‌دار وجود ندارد.
5- بین دانش‌آموزان علاقمند به درس و ارجاع آنان به كتابخانه برای مطالعه كتابهای غیر درسی رابطه معنی‌داری وجود دارد.

6-1 تعریف عملیاتی مفاهیم و متغیرها

الف) مفاهیم
بررسی: یك آزمایش منظم پدیدارهای برای فهمیدن یا بیان آنهاست (تحقیق)
تاثیر: اثر كردن، احساس قبول كردن امری یا مطلبی كه در فرد ایجاد شود.
مطالعه: بكار بردن عقل یا ذهن برای یادگیری یك مسئله و موضوع و نگریست و دقت نظر در چیزی برای فهمیدن و آگاهی یافتن از آن است.
كتب درسی: كتبی كه مربوط به آموزش رسمی كشور می‌باشد.
كتابهای غیر درسی: نوشته‌هایی هستند كه در رشته‌‌های گوناگون علمی، ادبی، هنری، اجتماعی و … برای دانش‌آموزان در سنین مختلف نوشته می‌شوند و با كتابهای درسی تفاوت دارند.
مطالعات غیر درسی: مطالعاتی كه مربوط به كتابهایی غیر از كتب مربوط به آموزش رسمی كشور باشد.
موفقیت تحصیلی: معلومات یا مهارتهای اكتسابی خصوصی یا عمومی در موضوعهای درسید كه معمولا بوسیله آزمایشها یا نشانه‌ها یا هر دو كه معلمان برای دانش‌آموزان وضع می‌كنند اندازه‌گیری می‌شوند و نیز توانایی دانش‌آموز در كسب نمره در زمینه‌های مختلف درسی و توانایی ارتقاء او از یك سطح و پایه تحصیلی به سطح بالاتر است.
دانش‌آموز: شخصی كه یك مطالعه جدی و رسمی را آغاز كرده و در این تحقیق منظور كودكان واجب‌التعلیم كه دوره‌های مربوط به آموزش رسمی كشور را می‌گذرانند است.

ب) متغیرها
1- متغیر مستقل یا تأثیرگذار: مطالعه كتابهای غیر درسی
2- متغیر وابسته یا تاثیرپذیر: موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان
 
 
الف) ادبیات تحقیق

1-2 مقدمه
    گسترش علم و دانش و پیدایش رشته‌های علمی جدید در هر مقعطی از زمان مه پشت سر گذاشته می‌شود موجب توسعه اندیشه انسان و نشر دست‌آوردها و اندیشه‌های او در پهنه جهان است و كتاب در این میان كماكان نقش ویژه‌ای دارد. كتاب چه در زمینه شعر و قصه و چه مضامین آموزشی – علمی می‌تواند نقش مؤثری در رشد و تربیت صحیح كودكان بازی كند. محمود حكیمی نویسنده كتاب نوجوانان درباره كتاب این چنین می‌نویسد كتاب خوب می‌تواند در كودك و نوجوان شوق و پرس‌جو و كنجكاوی فراهم كند و او را به جهان انسان بودن یعنی دنیای دانستن و آزاد زیستن رهبری كند، انسان آگاه و آزاد، ستم‌پذیر و بنده آدمیان نیست هر چه می‌شوند و می‌خواند كوركورانه نمی‌پذیرد، مغزش را به كار می‌گیرد، پیش از آنكه سخنی را بپذیرد اندیشه می‌كند، كتاب ابزار انتقال فرهنگ و تمدن و دانش بشری است همچنین عامل محرك انسانها می‌باشد. كتاب سازنده و توسعه دهنده فرهنگ نخبگان است ادیانی كه تا امروز دوام آورده‌اند صاحب كتاب بوده‌اند و جامعه‌ای كه به كتاب اهمیت و اعتبار می‌دهد و در نشر و توسعه و توزیع آن سرمایه‌گذاری می‌كند جامعه‌ای كه به پژوهش و تحقیق بها می دهد، آن جامعه فرهنگی پویا  سازنده دارد كتاب یكی از پایه‌های چهارگانه آموزش پرورش است سه پایه دیگر آموزگار، برنامه و روش می‌باشد، بدون داشتن كتاب، آموزش و پرورش ناقص است و كتاب با معلم همكاری بسیار صمیمانه‌ای می‌نماید  او را در آموزش مطالب یاری می‌دهد، لازمه لذت بردن از هر كاری مهارت داشتن در آن كار است مطالعه كتاب نیز بدین نحو می باشد اگر شخصی به امر مطالعه عادت و مهارت كافی نداشته باشد به هر بهانه‌ای از انجام آن خودداری خواهد كرد. علاقه و استعداد تنها عوامل مؤثر در این امر نیستند بلكه فرصتهای زمانی هم اهمیت بسیار دارد، زیرا عادت در طول یك دوره شكل می‌گیرند و ممكن است كه روزها، ماهها و یا سالها طول بكشد.

2-2- تاریخچه شروع كتاب‌نویسی برای كودكان در ایران
    دقیقاً نمی‌توان بیان داشت ایرانیان از چه زمانی نوشتن كتاب و یا بررسی در مورد كتابخوانی یا قصه‌خوانی برای كودكان را بصورت مدون شروع كرده‌اند ولی این امر مسلم و غیر قابل انكار است كه در زمانهای قدیم كتاب و جزواتی مخصوص كودكان و به زبان آنها بصورت پراكنده نوشته شده ولی در آنها زبان كودك، محتویات ذهنی، سن و سال، محیط، احساسات، عواطف و میزان فهم آنها رعایت نشده است. از آثار قابل اهمیتی كه كم و بیش همه آن را می‌شناسند داستان موش و گربه بصورت شعر از «عبید زاكانی» است ولی دقیقاً نمی‌توان اظهار كرد كه این اثر فقط برای كودكان نوشته شده و مستندی بر این باشد كه كودكان ایرانی از زمان «عبید زاكانی» كتاب مخصوص به خود داشته‌اند ولی می‌توان اظهار داشت كه كتاب مدون و ساده‌ای  نوشته شده كه می‌تواند مورد استفاده كودكان هم قرار بگیرد.

    تا پیش از پیدایش شهرهای بزرگ و صنعت چاپ، تاریخ تمدن بشری حكایت از وجود كتابخانه‌های گوناگونی دارد كه سابقه آنها به اختراع خط و كلام مكتوب باز می‌گردد. این كتابخانه‌ها بیشتر وظیفه نگهداری و حفظ آثار مكتوب را به عهده داشتند و فقط لایه نازكی از اقشار جامعه آن روزگار می‌توانستند از گنجینه‌های پر ارزش آنها بهره گیرند در ایران قبل از اسلام بر اساس كاوشهای باستان شناسی حداقل 6 كتابخانه بزرگ وجود داشته است و در دوران تمدن اسلامی نیز با اهمیتی كه اسلام برای كتاب و كتابخوانی قائل شده است، اسناد تاریخی خبر از صدها كتابخانه كوچك و بزرگ در سراسر ممالك اسلامی و از جمله ایران دارد صنعت چاپ كتاب را در اختیار همگان نهاد و ورود اولین ماشین‌های چاپ به ایران نیز به تعداد كتابخوانان و كتابخانه‌ها افزوده شد.

    در سال 1327 عباس میرزا ولیعهد و حاكم تبریز صنعت چاپ را در ایران راه اندازی كرد عباس میرزا به یاری ایرانیانی كه صنعت چاپ را فرا گرفته بودند، مركز چاپی به نام «باسمه خانه» در تبریز تأسیس و دو كتاب «فتح‌نامه» و «مآثر سلطانیه» را به چاپ رساند اولین چاپخانه تهران در سال 1329 هجری تأسیس و كار خور را با چاپ كتاب «محرق ‌القلوب» آغاز كرد با تاسیس چاپخانه در ایران امكان مطالعه كتاب برای باسوادان جامعه فراهم شد از آن زمان به بعد بر تعداد باسوادان جامعه نیز افزوده شد و نیاز به مطالعه كتاب در دم افزایش یافت و به تدریج بر تعداد كتابخانه نیز افزوده شد اما تا زمان تاسیس «كتابخانه ملی» اوایل حكومت رضاشاه گزارش از وجود و فعالیت كتابخانه‌های عمومی به مفهوم جدید آن در دست نیست، كتابخانه مجلس كه همزمان با مجلس اول تاسیس شده بود تا حدودی وظیفه یك كتابخانه عمومی را انجام می‌داد كتابخانه سلطنتی در سال 1304 تأسیس شد و علاوه بر كتابخانه ملی، مجلس و سلطنتی از كتابخانه‌های مهم آن روزگار می‌توان به كتابخانه ملك، كتابخانه حاج سید نصرالله تقوی، كتابخانه نصرت‌الدوله، كتابخانه میرزا محمدعلی و تربیت اشاره كرد.

    اولین كتابخانه عمومی در ایران رد سال 1305  به همت شهرداری تهران «بلدیه آن روزگار» تأسیس شد در این سال «كریم بوذر جمهری» كفیل بلدیه تهران با تاسیس بلدیه و استقرار آن در ساختمان توپخانه و اصطبل محمدشاهی، دو اتاق به كتابخانه بلدیه تهران اختصاص داد و این كتابخانه در واقع اولیه كتابخانه عمومی است كه در ایران تأسیس شد.

    در ایران ما نمی‌توانیم پیشینه كتاب كودك را از جنبش مشروطیت و آغاز قرن 20 عقب‌تر ببریم و آغازگر ادبیات كودك در ایران را باید جبار باغچه‌‌بان به شمار آورد او نخستین كسی كه كتابها و نمایشنامه‌هایی برای كودكان نوشت و با دنیای كودك همخوانی داشت یحیی دولت‌‌آبادی و عباس یمینی شریف سنت او را ادامه دادند و صمد بهرنگی رنگ و تحرك تازه‌ای به آن داد تأسیس شورای كتاب كودك در سال 1340 و كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان در سال 1344 امكانی فراهم آوردند كه كتاب كودك با سرعت بیشتر و كیفیت بهتر رشد كند و به این ترتیب نویسندگان و شعرای زیادی به آفرینش اثر برای كودكان روی آوردند.
    در دهه‌های اخیر پژوهشگران و علاقمندان و مربیان ایرانی در این زمینه شروع به تحقیق كرده‌اند و اقدامات قابل توجهی نیز در مورد ادبیات كودكان و ایجاد كتابخانه انجام داده‌اند.

3-2 اشاره به مسئله كتاب و كتابخانه در دیگر كشورهای جهان
– امریكا در سال 1732 مبادرت به افتتاح نخستین كتابخانه عمومی توسط شركت «بنیامین فرانكلین» نمود كتابخانه‌های عمومی همیشه باید با مدارس همكاری نموده و طرز استفاده از كتاب را به دانش‌‌آموزان می‌آموختند و تقریبا هر سال بین 1200 تا 1400 كتاب برای كودكان چاپ می‌شد.
– در انگلستان در سال 1862 نخستین كتابخانه برای كودكان تأسیس گردید.
– در فرانسه اولین شخصی كه دستور تأسیس كتابخانه را برای كودكان صادر كرد ناپلئون بود و در سال 1924 تعداد كتابخانه‌های مدارس در فرانسه بیش از 5000 بوده است.
– آلمانیها از آغاز قرن بیستم، به تأسیس كتابخانه برای كودكان پرداختند.
– در روسیه، شوروی سابق نیز اهمیت به كتاب و كتابخانه برای كودكان را در برنامه خود گنجانده بود به طور مثال در سال 1938 در اوكراین و قفقاز 94 كتابخانه مستقل برای كودكان تأسیس شده بود و 486 كتابخانه وابسته به كتابخانه‌های عمومی برای اطفال تأسیس شده بود.
– در ژاپن در سال 1960 بوسیله «هاتوجوموكو» در ناحیه «كاگاشیمای» ژاپن طرح و اقدامی آغاز گردید كه اكنون در سراسر ژاپن گسترش یافته است، طرحی است كه در آن كودكان هر روز به مدت 20 دقیقه از روی كتابی با صدای بلند برای والدینشان «معمولا مادر» می‌خوانند. فایده این طرح ساده این است كه والدین و كودكان در احساس یكدیگر شریك بوده و هر دو از طریق خواندن كتاب اطلاعات یكسانی بدست می‌آورند كه این امر در تشویق به مطالعه بسیار موثر است. طرح مشابه دیگر این است كه مادران را تشویق كنند تا با صدای بلند برای كودكانشان بخوانند حتی اگر كودك درك اندكی از مطالب داشته باشد این كار بسیار مفید خواهد بود، اثر روانی این نوع مطالعه آن است كه در كودكان نسبت به مطالعه كتاب ایجاد ذوق و علاقه می‌نماید چیزی كه ایجاد آن در سنین بالاتر بسیار دشوار خواهد بود.

    كشورهای دیگر نیز كم و بیش در این زمینه قدمهای موثری برداشته‌اند اما آنچه كه مسلم است امروزه مسئله كتاب و كتابخوانی امری جدی است كه جای خود را در طرح‌ریزی برنامه دولت‌ها بطور مستقیم و یا غیر مستقیم باز كرده است و یكی از مسائلی است كه می‌توان با اشاعه آن اوقات فراغت و خالی كودكان و نوجوانان را پر كرد.

4-2 ادبیات كودكان و اهداف آن
    ادبیات وسیله انتقال تمدن و فرهنگ از نسلی به نسل دیگر است و محیط زندگی را برای انسان تعبیر و تفسیر می‌كند ادبیات كودكان به مجموعه كتابها و نوشته‌هایی اطلاق می‌شود كه توسط نویسندگان، كارشناسان و متخصصین برای مطالعه آزاد كودكان تهیه می‌شوند و در تمام آنها ذوق و سطح رشد كودكان رعایت می‌گردد این تعریف چنانكه می‌بینیم همه مطالبی را شامل می‌شود اعم از متون ادبی، علمی و هنری كه برای كودكان یا نوجوانان در حد استعداد و فهم آنها گردآوری و تدوین شده‌اند و جنبه درسی ندارند ادبیات كودكان تمام مسائل مربوط به زندگی را در برمی‌گیرد و كودكان و نوجوانان را در همه شئون زندگی كمك می‌كند قدرت تخیل آنها را گسترش می‌دهد تجربه‌های متعدد و متنوعی در اختیارشان می گذارد و قدرت خلاق آنها را برمی‌انگیزد و پرورش می‌دهد تاریخ ادبیات كودكان را از قرن هیجدهم میلادی نمی‌توان به عقب برد نخستین بار در قرن هیجدهم بود كه عالم كودكی به رسمیت شناخته شد و به مختصات ذهن كودك توجه شد تا این زمان كودكان را در واقع مقیاس كوچكتری از بزرگسالان به شمار می‌آوردند.

    مصطفی رحماندوست در این زمینه می‌نویسد «ادبیات كودكان و نوجوانان حاصل تلاش هنرمندانه‌ای است كه در قالب كلام عرضه شود و با زبان و شیوه‌ای مناسب و درخور فهم كودك یا نوجوان او را به سوی «رشد» هدایت كند».

    با این تعریف باید گفت: همه نوشته‌هایی را كه بزرگترها برای كودكان نوشته‌اند نمی‌توان «ادبیات كودكان و نوجوانان» نامید زیرا هدف از نوشتن برای كودكان تأثیرگذاری بر روی آنهاست اگر نوشته‌ای هنرمندانه نباشد تأثیر نمی‌گذارد. اگر نوشته‌ای با زبان كودكان و نوجوانان تهیه نشده باشد نمی توان جزئی از ادبیات كودكان و نوجوانان باشد پس باید گفت كه نوشته‌های ویژه كودكان و نوجوانان باید «هدف» یا «پیام» داشته باشد.

علی‌اكبر شعاری‌نژاد در كتاب ادبیات كودكان هدفهای ادبیات كودكان را چنین خلاصه می‌كند.
1- ذوق و علاقه مطالعه آزاد را در كودكان برانگیزد.
2- محدودیت و كمبودهای كتابهای درسی را از لحاظ مطلب تأمین كند.
3- كودكان را با مسائل گوناگون زندگی آشنا كند.
4- اوقات فراغت دانش‌آموزان را سودبخش كند.
5- استعدادهای ذهنی مختلف دانش‌آموزان را آشكار كند و گسترش دهد.
6- كودكان را با جهان وسیع معرفت و فرهنگهای مختلف انسان آشنا كند.
7- دانش‌آموزان را در موفقیت تحصیلی كمك كند.
8- معلمان را در امر آموزش و پرورش یاری دهد.

    زیرا كمی فرصت و محدودیت اوقات رسمی مدرسه به معلم امكان نمی‌دهد كه فعالیتهای تربیتی خود را در حد مطلوب انجام دهد آنچنانكه متناسب نیازها و رغبتهای همه دانش‌آموزان باشد از طرفی دیگر معلم از تنظیم برنامه‌های درسی و تهیه و تدوین كتابهای درسی بی‌اطلاع و دور است بنابراین ناگزیر است از راههای دیگر كمبودهایی را كه در آنها احساس می‌كند جبران كند. مطالعه كتابهای آزاد یا ادبیات كودكان، بهترین وسیله برای جبران همه آن نقصهاست بعلاوه از این راه دانش‌آموزان در خارج از كلاس و مدرسه نیز تحت تربیت قرار می‌گیرند و این اصل مهم «تربیت باید مداوم باشد» واقعیت پیدا می‌كند.

    ادبیات كودكان و نوجوانان امروزه در كشورهای جهان بسیار مورد توجه واقع شده است و به عنوان بخشی از نظام تربیتی جایگاه رفیعی پیدا كرده است بطوری كه در سراسر جهان، كنفرانسهای جهانی، منطقه‌ای و ملی بسیاری در این مورد برگزار می‌گردد، مقالات و كتابهای گوناگون درباره آن چاپ و منتشر می‌شود و از آثار و منافع توسعه و گسترش كتابهای مفید و مخصوص كودكان و نوجوانان بحثهای بسیاری به میان می‌آید.

5-2 اهمیت مطالعه
    اهمیت مطالعه و كتابخوانی در سنین پایین مورد تاثیر قرار گرفته است ژاپنی‌ها معتقدند كه مطالعه از دامان مادر آغاز می‌شود بسیاری از منابع موثق بر این باورند كه بهترین راه ایجاد نسل مطالعه‌گر این است كه كودكان طوری تربیت شوند كه افرادی مطالعه‌گر بار آیند مراكز و كتابخانه‌ها می‌توانند در فعالیتهای مربوط به پیشرفت مطالعه در افراد مفید باشند معلم می‌تواند مطالعه را به عنوان وسیله‌ای برای افزایش آگاهی و مهارت در دروس گوناگون به كودك معرفی كند تا او به مطالعه تشویق شود امروزه یكی از ملاك‌های مهم سنجش پیشرفت و تكامل و تمدن یك جامعه میزان و مقدار مطالعه افراد آن جامعه در یك واحد زمان است متأسفانه در كشور ما برخلاف عصر پیشرفت فرهنگ و علم درصد افراد كتابخوان بسیار كم است به رغم فرهنگ دیرینه و پایداری كه از جامعه‌مان سراغ داریم این روزها به دلیل خوب جا نیفتادن فرهنگ كتابخوانی در بین مردم، نتیجه‌ای را پیش روی داریم كه یكی از معضلات مهم به حساب آمده، بطوری كه كتاب یكی از ضروری‌ترین نیازهای جامعه نادیده گرفته شده است جایگاهی كه اكنون كتابخانه در برنامه‌های آموزشی و پرورشی نظامهای پیشرفته جهان دارد با آنچه در مدارس ما وجود دارد مطابقت ندارد زیرا در نظامهای پیشرفته كتابخانه و كتابخوانی جزء برنامه‌های آموزشی و الزامی می‌باشد و روشهای درست مطالعه در ضمن آموزش دروس مختلف آموزشگاهها به یادگیرندگان آموخته می‌شود ولی در كشور ما هنوز هیچ اقدام جدی در این زمینه صورت نگرفته است.

    از این‌رو سرمایه‌گذاری و برنامه‌‌ریزی در آموزش و پرورش علی‌الخصوص در مقطع ابتدائی از مهمترین وظایف دست‌اندركاران و مسئولان جامعه است و باید از اولویت ویژه‌ای برخوردار باشد.

1-5-2 اهداف مطالعه:
    مطالعه باید پویشی هدف‌دار و كوششی جهت دار باشد. خواندن مبدأ و مقصد می‌خواهد بنابراین هدف از مطالعه باید «كمال پویایی» و مقصد آن باید «تعالی‌خواهی» باشد بسیاری از افراد هستند بی‌آنكه هدف اصلی مطالعه را بفهمند از روی عادت و بطور ناخودآگاه به مطالعه كتاب و یا سایر منابع مطالعه می‌پردازند.
    عده‌ای برای اظهار فضل و علم و خودنمایی و معروفیت و مشخص شدن در جامعه و عده‌ای دیگر از برای ارضاء خویشتن و رهایی از حس خودكم‌بینی و احساس حقارت و … به مطالعه می‌پردازند.
    انسان واقعی هیچگاه هدفهای پستی را انتخاب نمی‌كند و احساس شرم می‌كند از تصور چنین حالاتی در خویشتن. بلكه هدف نهایی و منظور اصلی از مطالعه و تحقیق باید كشف حقیقت و دستیابی به واقعیت مسائل و موضوعات باشد.
بنابراین اهداف كلی مطالعه را می‌توان بدین صورت دسته‌بندی كرد:
– آموختن دانستنیها و افزودن به آن و دستیابی به حقایق و معارف.
– تقویت افكار و نقد اندیشه‌ها و تفكرات دیگران.
– عمل به یافته‌ها و معلومات سودمند و رشد‌آور.
– انتقال دانستنیها و معارف به معرفت‌جویان و طالبان علم.
– رضای خداوند و خدمت به خلق خدا.

    پیامبر اكرم می ‍فرماید: هر كس دانش‌آموزی را برای چهار چیز بخواهد در دوزخ وارد می‌شود بر دانشمندان مباهات ورزد، با سفیهان در ستیز آید، توجه مردمان را به خود جلب نماید و از امیران صله گیرد.

مطالعه دارای هدفهای جزئی هم می‌باشد:
    مانند مطالعه برای آزمون، تفریح، سرگرمی، رفع نیازهای شغلی، برطرف كردن كسالت و خستگی شركت در انجمنها و سمینارها و كنفرانسها و … ولی در هر حال هدف مطالعه باید سیر به سوی كمال نهایی باشد.
عوامل مؤثر در مطالعه:
برخی از عوامل مؤثر در مطالعه و یادگیری عبارتند از:
– درك ضرورت و احساس نیاز به مطالعه و موضوع آن.
– داشتن انگیزه، علاقه، حوصله و پشتكار در كار مطالعاتی.
– پاسخ‌خواهی مجهولات درونی و بیرونی خویشتن.
– آشنایی با انواع و مراحل شیوه مطالعه.
– رفع موانع و آفات مطالعاتی و نیز یادداشت‌برداری و تلخیص مطالب.
– یادسپاری، یادآوری و بكارگیری معلومات (مثلاً تدریس یا بازگو كردن آن).
– توكل و توسل و طهارت باطنی و معنوی.
– بالا بردن معلومات و سطح آگاهی.
–    تصمیم و كوشش برای بكارگیری روش صحیح مطالعه و اندیشیدن در هنگام مطالعه.

2-5-2 انگیزه‌های مطالعه:
اهداف و انگیزه‌های مطالعه در فرهنگهای مختلف متفاوت است مهمترین انگیزه های مطالعه عبارتند از:
عادت، وظیفه، گذراندن اوقات فراغت، آگاهی از مسائل جاری، ارضاء میل شخصی، نیاز روزمره زندگی. افزایش میزان علایق و سرگرمی‌ها، ارضاء نیازهای اجتماعی و شخصی، رشد عمومی از جمله ارتقاء سطح فرهنگی، ارضاء نیازهای مبرم روحی و معنوی و فكری می‌باشد.
 
3-5-2 روشهای مطالعه:

مطالعه كردن به هفت روش انجام می‌گیرد.

1- خواندن اجمالی
    هدف از خواندن اجمالی دست یافتن به نكات و مطالب مهم كتاب، كشف ساختمان مواد و مطالب در یك زمان كوتاه و با سرعت زیاد است.

فواید خواندن اجمالی عبارتند از:
الف)تخمین زدن اهمیت مطالب و طرح‌ریزی یك روش مناسب مطالعه
ب) تخمین زدن مقدار مطالب و دشواری آنها برای یك بودجه‌بندی واقعی از زمان.
پ) كسب یك نظر كلی از مطالب پیش از خواندن جزئیات، برای افزایش میزان درك مطالب و نگهداری آنها در حافظه
ت) افزایش میزان دقت و تمركز حواس از طریق افزایش میزان علاقه به مطلب

روش: روش خواندن اجمالی مبتنی است بر یك نمونه‌گیری سریع از نكات اساسی و صرف‌نظر كردن از جزئیات در این روش مطالعه در جستجوی نكات كلیدی درباره مواد و ساختمان مطالب و نظر و سبك مؤلف است همچنین برای افزایش میزان علاقه خود نسبت به مطالب به طرح سؤالاتی در مورد مطالب خواندنی بپردازید.

2- سریع خواندن
    هدف از سریع خواندن یك كتاب كسب یك آشنایی كلی با مطالب كتاب از طریق مرور كتاب با یك سرعت فوق‌العاده زیاد است.

فواید سریع خواندن عبارتند از:
الف) كامل كردن روش خواندن اجمالی و افزودن به ارزش آن
ب) مرور كردن مطالبی كه قبلاً خوانده‌اید
پ) جایگزین كردن این روش با روش مطالعه دقیق و كامل، هنگامی كه درك كمتری از مطالب مورد نیاز است و وقت كمی موجود است.
ت) افزودن بر وسعت دامنه مطالب خواندنی

روش: روش سریع خواندن مستلزم یك حركت منظم و همراه با ریتم چشم بر روی صفحات است در حالی كه روش خواندن اجمالی مبتنی است بر یك روش انتخابی و نمونه‌گیری از مطالب و عبارات اساسی و كلید است روش سریع خواندن امكان مرور كردن مطالب را به طرزی بسیار سریع میسر می‌سازد نتیجه كار یك آگاهی خیلی وسیع ولی نه خیلی دقیق از محتوای كتاب یا مطالب خواندنی است.

3- عبارت خواندن
    هدف عبارت خوانی افزایش سرعت مطالعه است از طریق خواندن عبارات و جملات به عوض خواندن كلمات.

فواید عبارت خوانی به قرار زیرند:
الف) افزایش سرعت مطالعه از طریق كاهش زمان مطالعه
ب) افزایش درك مطلب از طریق شناسایی اندیشه‌ها و مفاهیم و رابطه بین آنها
پ) افزایش تمركز حواس و لذت حاصل از مطالعه از طریق هماهنگ كردن سرعت خواندن با سرعت فكر كردن

روش: روش عبارت خوانی دارای دو سطح است یكی سطح مكانیكی، دیگر سطح ادراكی، سطح مكانیكی مربوط است به عادت دادن چشم برای حركت سریع از طریق توجه كردن به گروه كلمات، در عوض توقف چشم بر روی یك یك كلمات همچنین مستلزم استفاده از میدان وسیعتر دید خواننده است، آنطور كه وی با نگاه كردن به سطور متوجه مجموعه‌های بزرگتر و بیشتری از كلمات و عبارت كه حاوی معانی بیشتری هستند بشود. هر چه خواننده بر سطح مكانیكی روش عبارت خوانی بیشتر تسلط یابد، در سطح ادراكی میزان فراگیری مطالب برای وی بیشتر می‌شود خواننده به تدریج یاد می گیرد تا معانی و مفاهیم مطالب خواندنی را از تركیب كلمات، یعنی عبارات، كسب كند و انرژی خود را از راه حركت كُند چشم از كلمه‌ای به كلمه دیگر به هدر ندهد.

4- روش دقیق خواندن
    هدف دقیق خواندن درك كامل مطالب خوانده شده و نگهداری آنها به طرزی منظم و منطقی در حافظه است، به طریقی كه یادآوری آنها برای استفاده‌های بعدی میسر باشد.

فواید خواندن دقیق به قرار زیرند:
الف) فهم بیشتر مطالب از طریق درك ساختمان مفاهیم و معانی.
ب) نگهداری بیشتر مطالب در حافظه از طریق یك روش ساده و مرور كردن و یادگیری جزئیات و ربط دادن آنها به اصول و مفاهیم.
پ) افزایش توانایی خواننده در پاسخ دادن به سؤالات، بدین خاطر كه در این روش مطالعه، مفاهیم بوسیله خواننده سازمان می‌یابند و به زبان وی بیان می‌شوند و صرفاً به حافظه سپرده نمی‌شوند.
ت) افزایش كسب لذت در نتیجه ایجاد اطمینان بیشتر حاصل از درك عمیق‌تر مطالب.

روش: فنون اساسی روش دقیق خواندن عبارتند از سازمان دادن و مرتب كردن، حاشیه‌نویسی و علامت‌گذاری و خلاصه كردن.
در سازمان دادن و مرتب كردن، خواننده به دنبال سازمان فكری مؤلف می‌گردد و از رابطه بین مطالب آگاه می شود با حاشیه‌نویسی و علامت‌گذاری خواننده صفحات را علامت می‌زند تا مطالب را روشن‌تر سازد در خلاصه كردن، خواننده مطالب را مرور می‌كند و درك خود را از مطالب روشن‌تر و بهتر می‌سازد.

5- خواندن تجسسی
هدف خواندن تجسمی تمركز بیشتر به حواس دادن ودرك عمیقتر معانی است.

فواید خواندن تجسمی به شرح زیراند:
الف ) كمك به تمركز حواس از طریق تحریك حس كنجكاوی
ب ) غلبه بر تنبلی ، حالت كسلی و حواس پرتی از طریق شركت فعالانه در مطالعه
پ ) آمادگی بیشتر برای گذراندن موفقیت آمیز امتحانات و شركت در بحث های كلاسی
ت) افزایش زمان نگهداری مطالب در حافظه، از طریق كسب رضایت حاصل از دادن پاسخ درست به سؤالات.
ث ) افزایش آفرینندگی ، از طریق نوع تفكری كه هدفش همواره طرح پرسش و جستجو برای دادن پاسخ به پرسش است.

روش: روش خواندن تجسسی مستلزم طرح تعداد زیادی از انواع مختلف سؤالات است طرح تعداد زیادی از سؤالات و دقت در كیفیت و جهت این سؤالات خصوصیات روش خواندن تجسسی هستند. سؤالات ساده مسائل عینی را مورد پرس و جو قرار می دهند، سؤالات دقیق تر به طور عمیق تر وارد مسائل می شوند و بهترین نوع سؤالات از محدوده مطالب موجود فراتر می روند و مسائل ادراكی را در بر می گیرند.

6- خواندن انتقادی
هدف از خواندن انتقادی دستیابی به قضاوت مستدل و درگیری عمیق تر با مطالب از طریق تجزیه و تحلیل معانی است.

فواید خواندن انتقادی عبارتند از:
الف) فهم عمیق‌تر مطالب و درگیری بیشتر با مطالب در نتیجه تجزیه و تحلیل مطالب.
ب) طولانی ساختن مدت نگهداری مطالب در حافظه از طریق شناسایی روابط بین مواد مختلف مطالب و روابط بین مواد و مطالب خواندنی دیگر و تجربیات شخصی.
پ) كسب اعتماد در مورد ارائه نظرات انتقادی از راه مستدل ساختن عقاید.

روش: منظور از خواندن انتقادی قضاوت كردن در مورد درستی، اعتبار یا ارزش مطالب خواندنی، بر اساس ملاكها یا استانداردهای صحیح است. خواندن انتقادی، با یك ذهن فعال و پرسنده برای قضاوت كردن درست اهمیت فراوان دارد خواندن انتقادی كلید فهم صحیح مطالب و درگیری با مطالب است، كه برای تشخیص و ارزش‌گذاری نوشته‌های خلاق ضرورت دارد این روش همچنین برای تشخیص حقیقت و ارزش سایر نوشته‌‌ها لازم است.

7- خواندن برای درك زیبایی و جنبه‌های هنری مطالب
    هدف از خواندن برای درك زیبایی، افزایش آگاهی و لذت بردن از كارهای هنری است.

فواید خواندن برای درك زیبایی عبارتند از:
الف) افزایش میزان درك و فهم از طریق كشف معانی عمیق یك نوشته.
ب) غنی كردن تجربیات شخصی از طریق صراحت بخشیدن به افكار و احساسات.
پ) بالا بردن سطح آگاهی نسبت به زندگی از طریق شریك شدن در تجربیات و طرز فكر دیگران.
ت) بهره‌گیری بیشتر از استعدادهای شخصی از طریق برانگیختن افكار، ادراكات و احساسات.

روش: روش خواندن برای درك زیبایی مبتنی است بر درك معانی عمیق اشعار، داستانهای كوتاه، و سایر نوشته‌های ادبی. در این روش مطالعه، برخلاف روشهای مناسب برای نوشته‌های علمی، زیاد به دنبال مطالب دقیق و صریح نباشید در اینجا در پی كلمات، اندیشه‌ها و تصوراتی باشید كه بتوانند برای شما تداعی‌هایی را زنده كنند كه معانی عمیق مطالب را به شما نشان دهند.

    در شعر و داستانهای جدی هدف نویسنده بیش از بیان یك داستان است هدف او ممكن است این باشد كه در شما حالتی ایجاد كند، نكته‌ای را روشن كند یا بخواهد تا شما دنیا را از طریق دیگری ببینید كوشش شما باید بدین منظور باشد كه مقصود نویسنده را كشف كنید و با نحوه انتقال مطالب و بیان او آشنایی حاصل كنید.

برای دریافت اینجا کلیک کنید