بررسی استخر های پرورش ماهی ، آبرسانی و تغذیه ماهیان

فهرست مطالب
مقدمه
تاریخچه تكثیر و پرورش آبزیان در جهان و ایران
وضعیت جهانی تولید آبزیان در جهان و ایران
فواید ماهیان
محاسن و مزایای پرورش ماهی
منابع تامین كننده آب مزارع پرورش ماهی قزل آلا
چشمه ها
قنات ها
رودخانه ها
چاه ها
مقدار آب مورد نیاز مزارع پرورش ماهی قزل آلا
انواع استخرهای پرورش ماهی قزل آلا
استخرهای خاكی دانماركی
حوضچه های گرد
استخر سیلوئی (Silo Pond)
استخرهای بتونی دراز
عوامل موثر بر میزان تراكم ماهی قزل آلا در استخرهای پرورشی
محاسبه میزان تراكم ماهی قزل آلا در استخر بتونی دراز

تغذیه ماهی قزل آلای رنگین كمان
اهمیت تغذیه ماهی قزل آلا
خصوصیات یك غذای خوب برای ماهی قزل آلا
غذای طبیعی ماهی قزل آلا
نیازهای حرارتی ماهی قزل آلای رنگین كمان
تاثیر دمای آب استخر در طول دوره پرورش
انواع غذاهای مصرفی ماهی قزل آلا
معایب غذاهای تر و مرطوب (دست ساز)
مزایای خوراك پلت خشك تولیدی كارخانجات
عوامل موثر در رشد ماهی قزل آلا
اصول تغذیه ماهی قزل آلا
فواید استفاده از مولتی ویتامین و مواد معدنی
نكاتی در مورد نگهداری صحیح خوراك ماهی در انبار
محاسبه میزان خوراك مورد نیاز روزانه ماهی قزل آلا با استفاده از جدول غذایی
فواید جداول غذایی
روش محاسبه غذای روزانه
بازدید استخرهای پرورش ماهی
مزایای رقم بند
غذادهی
  منابع

مقدمه

سرعت توسعه و تولید مواد غذایی به خصوص پروتئین حیوانی هماهنگ با روند افزایش جمعیت دنیا نیست. بشر با استفاده از امكانات و استعدادهای موجود همواره در صدد یافتن منابع جدید تولید مواد غذایی می باشد. ماهی و سایر فراورده های دریایی یكی از مهمترین منابع تامین پروتئین حیوانی جمعیت كره زمین به شمار می رود بطوریكه در سالهای اخیر حدود 16% پروتئین حیوانی مورد نیاز انسان از گوشت آبزیان تامین می گردد. علی رغم ذخایر سرشار دریاها و اقیانوسها متاسفانه به دلیل صید بی رویه و غیر معقول و آلودگی دریاها و اقیانوسها به مواد آلاینده، این منبع غذایی با خطر كاهش مواجه شده است. لذا با روند نزولی میزان صید ماهی و سایر آبزیان از دریاها و اقیانوسها، توجه اكثر كشورها جهت جبران این كمبود به آبزی پروری در آبهای داخلی معطوف گشته است. پرورش ماهی در آبهای داخلی كه مجموعه ای از آبهای موجود در خشكی اعم از دریاچه های طبیعی، مخازن، سدها، آبگیرها، آببندانها، چاهها ، چشمه ها و رودخانه ها را تشكیل می دهند راهی مناسب جهت تامین بخشی از پروتئین حیوانی مورد نیاز جامعه محسوب می شود. پرورش ماهی در شرایط موجود نسبت به پرورش دام و طیور نیاز كمتری به سرمایه گذاری دارد از طرفی به دلیل ضایعات كمتر و محدود بودن بیماریها می تواند برای سرمایه گذاران و تولید كنندگان مقرون به صرفه تر باشد.            
        
تاریخچه تكثیر و پرورش آبزیان در جهان و ایران          
چینیها اولین كسانی بودند كه در سالهای قبل از میلاد با جمع آوری بچه ماهیان از محیط های طبیعی و پرورش آنها در استخرهای خاكی اقدام به پرورش ماهی می نمودند. فان لی، دانشمند چینی در سال 460 قبل از میلاد كتابی تحت عنوان رساله پرورش ماهی نوشت كه اولین كتاب در مورد پرورش ماهی در دنیا می باشد. در سال 618 میلادی در زمان حكومت تانگ در چین كشت توام كپور ماهیان شامل كپور سیاه، كپور علفخوار، كپور نقره ای و كپور سر گنده در استخرهای خاكی انجام شد.
اولین قدم درباره تكثیر مصنوعی ماهیان در سال 1764 میلادی توسط لودویك یاكوبی دانشمند آلمانی انجام شد. بوسیله این دانشمند تحقیقات جالبی در خصوص بیولو‍ژی و تولید مثل ماهیان انجام شد. یاكوبی برای اولین بار ماهی قزل آلا را به صورت مصنوعی تكثیر نمود و در سال 1765 توسط این دانشمند كتاب تكثیر و پرورش ماهی نوشته شد. اولین كارگاه پرورش ماهی به صورت صنعتی در سال 1852 میلادی در فرانسه و در منطقه ای به نام گیوتین گن احداث گردید.
در سال 1958 میلادی برای اولین بار محققین چینی با تزریق هورمون هیپوفیز كپور معمولی به كپور نقره ای و كپور سرگنده موفق به تكثیر مصنوعی این ماهیان شدند و در سال 1960 موفق به تكثیر مصنوعی كپور علفخوار از طریق تزریق هورمون هیپوفیز گردیدند.
تكثیر و پرورش ماهی در ایران در سال 1306 شمسی با تكثیر ماهیان خاویاری به منظور حفظ ذخایر ماهیان خاویاری در منطقه گیسوم استان گیلان انجام شد.
اولین كارگاه پرورش ماهیان سردآبی در ایران در حاشیه رودخانه كرج توسط شركت ماهی سرای كرج در سال 1339 فعالیت خود را با ظرفیت اسمی 80 تن در سال آغاز نمود و سپس در سال 1345 شركت ماهی قزل آلای جاجرود با استفاده از آب رودخانه جاجرود با ظرفیت اسمی 180 تن در سال شروع به فعالیت نمود. اولین مركز تكثیر و پرورش كپور ماهیان در ایران در سال 1345 به منظور تكثیر مصنوعی كپور ماهیان با احداث 750 هكتار استخر خاكی توسط شركت سهامی سفیدرود در نزدیكی شهر رشت احداث گردید.

وضعیت جهانی تولید آبزیان در جهان و ایران
طبق آمار ارائه شده از سوی سازمان خواروبار جهانی(فائو) تولید آبزیان در دنیا در سال 1948 میلادی از طریق صید و آبزی پروری 20 میلیون تن بوده است. روند تولید آبزیان هر ساله رو به رشد بوده بطوریكه در سال 1977 به 5/73 میلیون تن افزایش یافت. طبق گزارش فائو در سال 2000 میلادی تولید آبزیان در دنیا به رقم 5/130 میلیون تن افزایش یافت كه 95 میلیون تن از این مقدار از طریق صید از دریاها و اقیانوسها و 5/35 میلیون تن از طریق تولید آبزی پروری بوده است. در سال 2000 میلادی كشور چین با تولید 5/41 میلیون تن رتبه اول جهانی را از نظر تولید كسب نمود كه از این مقدار 5/24 میلیون تن از طریق آبزی پروری و 17 میلیون تن از طریق صید از دریاها بوده است، بطوریكه طبق این آمار 69% آبزی پروری دنیا و 18% صید از دریاها و اقیانوسها به چین اختصاص یافت. در كشورمان ایران در سال 2000 میلادی میزان تولید آبزیان از طریق صید و آبزی پروری به 400 هزار تن رسید كه در بین 225 كشور رتبه 42 را از نظر تولید آبزیان كسب نمود. میزان تولید آبزیان در كشورمان از طریق صید و آبزی پروری تا قبل از انقلاب شكوهمند اسلامی حدود 50 هزار تن در سال بود كه از این مقدار 48 هزار تن از طریق صید از دریای شمال و جنوب و حدود 2 هزار تن تولید از طریق آبزی پروری بود. بعد از انقلاب، با افزایش میزان صید از دریاها و افزایش تولید در آبهای داخلی از طریق آبزی پروری و ایجاد مزارع پرورش كپور ماهیان و پرورش ماهیان سردآبی و میگو میزان تولید افزایش یافت بطوریكه در حال حاضر هزاران مزرعه پرورش آبزیان در كشور به تولید آبزیان اشتغال دارند. طبق آمار شركت سهامی شیلات ایران در سال 1380 میزان تولید آبزیان به مرز 400 هزار تن رسید كه این میزان تولید به تفكیك عبارتند از: صید از آبهای جنوب 263 هزار تن، صید از آبهای شمال 63 هزار تن و تولید در آبهای داخلی از طریق آبزی پروری 74 هزار تن بوده است. رشد آبزی پروری در دنیا از نرخ مناسبی برخوردار است بطوریكه طبق آمار فائو از سال 1984 میلادی تا 1993 نرخ رشد آبزی پروری سالانه 2/10 درصد بوده است.

منابع:

1-Sedgwick , S.D , 1990 , Trout Farming Handbook , Fifth edition , Fishing Nnews Books .
1-    بشارت – ابوالقاسم ، مدیریت تغذیه ماهیان سردابس ، معاونت تكثیر و پرورش آبزیان اداره كل آموزش و ترویج ، 1376 .
2-    كرمی‌– محمد (مترجم) ، غذا در آبزی پروری ، معاونت تكثیر و پرورش آبزیان . اداره كل آموزش و ترویح ، 1376
3-    گروه گرد آورندگان ، مبانی تغذیه آبزیان ، گزارش عملی دوره آموزشی با مدرس خارجی ، 1376 .
4-    گروه مؤلفین ، پرورش ماهیان سردابی تكمیلی ، معاونت تكثیر و پرورش آبزیان ، اداره كل آموزش و ترویج ، 1377 .
5-    گروه مؤلفین ، پرورش ماهیان سردابی عمومی‌، معاونت تكثیر و پرورش آبزیان ، اداره كل آموزش و ترویج ، 1377 .
6-    نمایندگی شیلات استان یزد ، غذا و غذادهی ماهی قزل آلای رنگین كمان (بروشور) ،‌اداره آموزش و ترویج و اداره بهداشت و تغذیه ، 1377 .