آشنایی با تخت سلیمان

مقدمه‌
تخت‌ سلیمان‌ با بقایای‌ معماری‌ سه‌ دوره‌ مختلف‌ و دریاچه‌ عمیقش‌ در رأس‌ یك‌ تپه‌مرتفع‌، از محوطه‌های‌ باستانی‌ سرشناس‌ و مورد علاقه‌ باستان‌شناسان‌ جهان‌ است‌.نخستین‌ كاوش‌های‌ علمی‌ بایتان‌شناسی‌ در این‌ محوطه‌ در سال‌ 1959 توسط‌ یك‌ هیأت‌مشترك‌ سوئدی‌ - آلمانی‌ - ایرانی‌ به‌ سرپرستی‌ «هانس‌ هینگ‌ فون‌ دراوستن‌» باستان‌شناس‌ سوئدی‌ و «رودلف‌ ناومان‌» باستان‌شناس‌ آلمانی‌ انجام‌ گرفت‌. كاوشهای‌ علمی‌تخت‌ سلیمان‌ سپس‌ با فوت‌ «فون‌ دراوستن‌» در فصل‌ بعد تحت‌ سرپرستی‌ «رودلف‌ناومان‌» ادامه‌ پیدا می‌كند. البته‌ كاوشهای‌ تخت‌ سلیمان‌ تا سال‌ 1979 ادامه‌ یافته‌ است‌.
حاصل‌ بیست‌ سال‌ حفاریهای‌ علمی‌ باستان‌شناسی‌ هیأت‌های‌ خارجی‌ (آلمانی‌) درتخت‌ سلیمان‌ در سالهای‌ پیش‌ از انقلاب‌ اسلامی‌ (57-1338) بصورت‌ جسته‌ گریخته‌ ازطریق‌ چند مقاله‌ كوتاه‌ و گزارشهای‌ چاپ‌ نشده‌ كارشناسان‌ ناظر ایرانی‌ به‌ كاوشها، تنهامنابع‌ فارسی‌ در دسترس‌ بود كه‌ طبعاً نمی‌توانست‌ جوابگوی‌ نیاز وسیع‌ و اطلاعات‌ لازم‌برای‌ انجام‌ یك‌ كار علمی‌ درازمدت‌ باشد. علی‌ رغم‌ سالها فعالیت‌ علمی‌ در تخت‌ سلیمان‌ ارانجام‌ یافته‌ هنوز باقیست‌ به‌ ویژه‌ در امر حفاظت‌ و نعمیه‌ كه‌ پیچیده‌ترین‌ و پرهزینه‌ترین‌بخش‌ آن‌ را تشكیل‌ می‌دهد.

چكیده‌
مجموعه‌ آثار باستانی‌ تخت‌ سلیمان‌ در 45 كیلومتری‌ شمال‌ شرقی‌ شهرستان‌تكاب‌، یكی‌ از محوطه‌های‌ باستانی‌ ارزشمند كشور می‌باشد كه‌ در منطقه‌ای‌ كوهستانی‌سرشار از جاذبه‌های‌ كم‌ نظیر طبیعی‌ تاریخی‌ واقع‌ شده‌ و در قلب‌ مجموعه‌ یاد شده‌،بقایای‌ آتشكده‌ آذرگشسب‌ «آتشكده‌ پادشاهان‌ و جنگاوران‌» بر پیرامون‌ دریاچه‌ای‌همیشه‌ جوشان‌ و بر روی‌ صخره‌ای‌ سنگی‌ ناشی‌ از رسوبات‌ دریاچه‌، محصور در برج‌ وباروی‌ سنگی‌، آثار معماری‌ خاص‌ مانند چهارطاقی‌ آتشكده‌ و تأسیسات‌ مذهبی‌ وابسته‌بدان‌، معبد منسوب‌ به‌ آناهیتا، كاخ‌های‌ دوران‌ ساسانی‌ و بناهای‌ مربوط‌ به‌ سلاطین‌ایلخانی‌ قرار دارد.
آتشكده‌ آذرگشسب‌ تخت‌ سلیمان‌ نه‌ تنها بازمانده‌ منحصر بفرد یكی‌ از سه‌ آتشكده‌مهم‌ دوران‌ ساسانی‌ بلكه‌ بزرگترین‌ مركز نیایش‌ ایرانیان‌ در تمام‌ دوران‌ آئین‌ زرتشتی‌ به‌حساب‌ می‌آید. همچنان‌ كه‌ پاسارگاد و تخت‌ جمشید جلال‌ و عظمت‌ هخامنشیان‌ رامی‌نمایاند تخت‌ سلیمان‌ نیز یادآور شگوه‌ ایران‌ دوران‌ ساسانی‌ و توجه‌ به‌ آیین‌ رزتشت‌در این‌ دوران‌ است‌.
ارامنه‌ و مسلمانان‌ نیز برای‌ این‌ مكان‌ تاریخی‌ ارزش‌ و احترام‌ ویژه‌ قائل‌ هستند.
در زمان‌ خسرو اول‌ انوشیروان‌ (578-531 م‌) نسبت‌ به‌ توسعه‌ و آبادانی‌ ان‌ اهتمام‌خاص‌ بعمل‌ آمد، در این‌ مكان‌ مراسم‌ نیایشهای‌ دینی‌، برگزاری‌ جشنها و امور تشریفات‌سلطنتی‌ انجام‌ می‌گرفت‌. این‌ مكان‌ تاریخی‌ به‌ جهت‌ وقوع‌ حمل‌ یكی‌ از سه‌ آتشكده‌ بزرگ‌دوران‌ ساسانی‌ در زمان‌ خود بسیار مورد توجه‌ بوده‌ است‌ و آتش‌ جاویدان‌ آن‌ به‌ مدت‌،قرن‌ بعنوان‌ نماد اقتدار آئین‌ زرتشت‌ و عامل‌ وحدت‌ سیاسی‌ و اجتماعی‌ حكومت‌ ساسانی‌نقش‌ بسزا داشته‌ است‌ و از آن‌ به‌ عنوان‌ ثروتمندترین‌ معبد زمان‌ خود یاد شده‌ است‌.