آشنایی با باغ فدک

چكیده
فدك سرزمینی آباد در سراشیبی خیبر در شمال مدینه واقع شده و نیز  باغها و نخلستانهای فراوان داشت لازم به ذكر است ساكنان آن یهودی بودند.
 بعد از فتح خیبر در سال هفتم هجرت دستور فتح فدك بوسیله جبرئیل، توسط شخص پیامبر و علی (ع) ابلاغ شد، كه آن دو بزرگوار شبانه بدون جنگ وخونریزی این سرزمین را فتح نمودند.
طبق آیه صریح قرآن سرزمینهایی كه بدون لشكركشی فتح شود ملك خاص پیامبر اكرم (ص) است و هر تصمیمی كه بخواهد می‌تواند درباره آنها بگیرد.
پس از فتح فدك آیه «فآت ذالقربی حقه» (سوره اسراء آیه 26) نازل شد و جبرئیل از جانب خداوند عرضه داشت،‌فدك را به فاطمه عطا كن، لذا سندی به دست علی (ع) نوشته شد كه خود حضرت و ام ایمن بر آن شهادت دادند . درآمد فدك را سالیانه از هفتاد هزار سكه تا صد و بیست هزار سكه نوشته‌اند. هر ساله حضرت به اندازه قوت خود برمی‌داشت و بقیه را بین فقرا تقسیم می‌كرد.
پس از رحلت رسول اكرم (ص) در نخستین روزهای خلافت، خلیفه اول،‌به استناد به حدیث جعلی مبنی بر اینكه پیامبران ارث باقی نمی‌گذارند و آنچه می‌ماند صدقه است و جانشین پیامبر هر طور صلاح بداند آن را در راه منافع ملی مصرف می‌كند، فدك را از ید دخت رسول خدا (ص) خارج ساخت.
در این رساله، با توجه به آیات و روایات علاوه بر اینكه اعمال مالكیت رسول خدا و دخت گرانقدرشان مورد بررسی قرار می‌گیرد، مناظرات، احتجاجات و اعترافات طرفین نزاع به همراه اهدافشان مورد مطالعه قرار گرفته است.
همچنین با بررسی حدیث ابوبكر و اشكالات وارد بر آن با توجه به استدلالهای قانونی حضرت در مورد فدك و مقایسه آن با قوانین حقوقی اسلام، رفع تصرف دخت رسول خدا (ص) از فدك از مصادیق غصب شناخته می‌شود.
با مراجعه به اسناد معتبر و موثق خطبه تاریخی حضرت زهرا (س) در مسجد پیامبر (ص) بعد از غصب فدك نشانگر روح بلند و اهداف عالیه‌ای است كه حضرت در سایه فدك به دنبال آن بودند.
در فصل دیگر این رساله به سیر تاریخی فدك و چگونگی بر خورد خلفا به مقتضای سیاست و اوضاع آن روز با مسئله فدك اشاره شده است و اینكه در طول چندین قرن و با روی كار آمدن هر یك از خلفا، مسئله استرداد فدك و غصب آن تكرار شده و این امر مؤید اهمیت ابعاد سیاسی و  اقتصادی فدك بوده است.
در فصل پایانی این رساله به زنده نگه داشتن ماجرای فدك و مظلومیت حضرت زهرا (س) توسط حضرات معصومین اشاره شده است.
تا به فدك به چشم یك مسأله تاریخی نگریسته نشود بلكه فدك به یك معنا ولایت مطلقه می‌باشد كه بعد از پیامبر (ص) آن را از آل الله غصب كردند . لذا یكی از مظاهراحیا و بقای فدك، متون زیاراتی است كه خطاب به ائمه معصومین بر زبان پیروان مكتب فاطمه جاری می‌شود.
به امید آنكه حق ذوالجلال، قیام قائم آل محمد را نزدیك فرماید تا با ظهورش مرهمی بر دل تفتیده خسته دلان و دلسوختگان و عاشقان اهل بیت باشد و منتقم خون مادرش و جلای قلوب مؤمین باشد.

انشاءالله
 
 کلیات
اهداف
1- بررسی دقیق و مستقل واقعه فدک و شناخت علل شاخص بودن آن در بین حقوقی که از ائمه اطهار سلب شده است.
2- بدست آوردن اطلاعات دقیق از منابع معتبر درباره سیر تاریخی فدک و چگونگی برخورد خلفا با این مسئله.
3- بررسی علل اهمیت موضوع فدک برای دختر پیامبر (ص) و خلیفه اول و تحقیق در مورد استدلالهای طرفین دعوی و اظهارات آنها در مورد فدک.
4- مطالعه دقیق خطبه  حضرت زهرا (س) باتوجه به اسناد و منابع معتبر و ارتباط آن با مسئله فدک.
5- تحقیق و بررسی حوادث و شرایط اجتماعی و سیاسی آن روز جامعه اسلامی برای تحلیل بهتر و دقیق‌تر مسئله فدک.

پیشینه موضوع
موضوع فدک مسئله‌ای است که پیوسته در طول 14 قرن مورد توجه مورخین، مفسرین، محدثین، شعرا و فقها قرار گرفته است و در کتب مختلف تاریخی، فقهی، ادبی، روایی و کتب تفسیر در مورد فدک نوشته شده و نظرات خود را بیان داشته‌اند.
لکن مساله فدک به صورت یک موضوع محوری، اصلی و مستقل مورد توجه قرار نگرفته و همیشه زمانی که از حوادث بعد از رحلت پیامبر (ص) سخن به میان می‌آید به موضوع فدک اشاره‌ کوتاه می‌شود لذا مجموعه‌ای که به طور کامل و همه جانبه  از زوایای مختلف موضوع فدک و دیدگاههای مختلف را مورد بررسی قرار دهد کمتر به چشم می‌خورد.

روش تحقیق
برای تبیین واقعی فدک و سیر تاریخی آن و بررسی وقایع و شرایط آن روز  جامعه اسلامی باید به کتب معتبر تاریخی، روایی و حقوقی  مراجعه می‌شد.
لذا بعد از مشورت با اساتید مجرب حوزه و گرفتن اطلاعات لازم درباره منابع موجود با موضوع فدک به کتابخانه مجلس مراجعه کرده و اغلب منابع از آنجا بدست آورده شد.
از کتابخانه حوزه علمیه و برخی از کتابخانه‌های مدارس برای تکمیل کار استفاده شد.
برای اینکه پذیرش حقیقت در مورد فدک آسان‌تر شود. از منابع اهل سنت مانند کتاب شرح نهج‌البلاغه ابن ابی الحدید معتزلی و کتاب الفاطمه الزهرا ابوعلم توفیق و عباس محمود عقاد استفاده شد.
کتاب‌های شیعه هم برای توضیح بیشتر و تائید مطالب مورد مطالعه قرار گرفت که البته این بزرگواران هم از منابع معتبر اهل سنت استفاده کرده بوده‌اند.
بعد از مطالعه کتب از مطالب مربوط به موضوع فیش‌برداری شد در نهایت مطالب بعد از تهیه فهرست به صورت منسجم دسته بندی شده و به صورت منظم درآمد.
با عرض تشکر امیدوارم نقایص موجود با راهنمایی‌های ارزشمند شما بزرگواران رفع گردد.

سوالات اصلی
1- چرا غصب فدک در میان برخی از غصب‌‌هایی که از حقوق اهل بیت شد، شاخص است و اهمیت آن در کدام نقطه نهفته است؟
2- چرا فدک در برهه از زمان به عنوان مسئله مهم و مخاصمه بین دختر پیامبر اسلام (س) و خلیفه اول قرار گرفت؟ استدلال‌های دو طرف چه بود؟
3- تاثیرات اجتماعی و اخلاقی غصب فدک بر جهان اسلام چه بود؟
4- حضرت زهرا (س) در خطبه معروف خود هدف از سخنرانی در مسجد پیامبر (س) و در جمع مردم را چه دانستند؟
5- خطبه معروف و بی نظیر حضرت زهرا (س) در مسجد مدینه دارای چه محورها و حاوی چه موضوعاتی است؟

سوالات فرعی
1- موقعیت جغرافیایی فدک چگونه بود؟
2- دهکده فدک چگونه در اختیار حضرت رسول اکرم (ص) قرار گرفت؟
3- مالکیت فدک از نظر شرع مقدس اسلام چگونه است؟
4- بخشش فدک توسط پیامبر اسلام به فاطمه زهرا (س) بر چه اساسی صورت گرفت؟
5- فدک چند سال در دست حضرت زهرا (س) بود، درآمد آن صرف چه مصارفی می‌شد و وضعیت زندگانی حضرت در آن زمان چگونه بود؟
6- اقدامات برنامه‌ریزی شده دشمنان ولایت برای غصب فدک و تثبیت خلافت باطل و نامشروع آنان چه بود؟
7- انگیزه‌های سیاسی غصب فدک توسط غاصبین ولایت چه بود؟
8- اسرار بیش از حد حضرت زهرا (س) بر سر مطالبه فدک با توجه به مقام زهد حضرت و اهل بیت (ع) چه بود و استدلالهای ایشان چه بود؟
9- دلایل حضرت زهرا (س) در مورد احقاق حق خود چیست؟
10- حضرت امیر المومنین و حضرت فاطمه (س) برای اعاده فدک چه اقداماتی کردند؟
11- چه کسی نامه رد فدک به حضرت زهرا (س) را پاره کرد ؟ چرا؟
12- براساس ( قاعده ید) چگونه می‌توان اثبات کرد که فدک در تملک حضرت زهرا (س) بوده است؟
13- اگر فرضاً بپذیریم که فدک در تصرف حضرت نبود بر اساس قاعده‌ فقهی ( آوردن بینه و شاهد) چگونه تملک حضرت بر فدک ثابت می‌شود؟
14- وضعیت فدک در زمان خلفای بنی امیه و بنی عباس چگونه بود و هم‌اکنون چه موقعیتی دارد؟
15 – حضرات معصومین ماجرای فدک و مظلومیت حضرت را چگونه در تاریخ زنده نگه داشتند؟
16 – مظاهر احیاء و بقای نام فدک در متون زیارات چیست؟
17- بر مبنای خطبه فدکیه حضرت زهرا (س) عوامل انحراف امت بعد از رحلت پیامبر (ص) و بازگشت به ارزش‌های جاهلی چیسست؟
 
فهرست مطالب
عنوان     صفحه
چکیده
کلیات
مقدمه     1
بخش اول : موضوع فدك
فصل اول/ مشخصات فدك و ارزش مادی آن     7
فصل دوم / فتح فدك و اختصاص آن به رسول اكرم (ص) با توجه به آیات     8
فصل سوم/ واگذاری فدك به حضرت زهرا (س) و معیار بخشش آن     12
فصل چهارم/ تصرف حضرت زهرا (س) در فدك در زمان حیات پیامبر(ص)     15

بخش دوم: غصب فدك
فصل اول / مراحل غصب فدك     16
مناظرات حضرت زهرا (س) با ابوبكر     17
گفتار مستدل علی (ع) به ابوبكر و حوادث بعد از آن    20
نامه كوبنده علی (ع) به ابوبكر و واكنش ابوبكر     25
خلاصه‌‌ای از خطبه حضرت زهرا (س) و وقایع بعد از آن     29
ادامه‌مبارزه تا آخرین لحظات زندگی     36
فصل دوم / علل غصب فدك     40
فصل سوم / حدیث ابوبكر و اشكالات وارد بر آن     43
فصل چهارم / عمل ابوبكر برخلاف قوانین قضا و شهود     49

بخش سوم/ بررسی استدلالهای حضرت زهرا (س)
فصل اول / فدك اعطائی رسول ا... (ص)     53
فصل دوم / ادعای میراث     58
فصل سوم / سهم ذی القربی و خمس غنایم     62


بخش چهارم : خطبه‌های حضرت زهرا (س)
فصل اول . بیانات مقام معظم رهبری در مورد بلاغت و شیوایی خطبه حضرت زهرا در مسجد پیامبر (س)     64
فصل دوم: خطبه حضرت زهرا (س) در مسجد پیامبر (ص)     65   
  عنوان     صفحه
    اسناد خطبه     65
          متن خطبه     66
فصل سوم / خطبه حضرت زهرا (س) برای زنان مهاجر و انصار     81
          اسناد خطبه     81
          متن خطبه     82

بخش پنجم: سرگذشت فدك در طول تاریخ
فصل اول / فدك در زمان خلفای سه گانه     85
فصل دوم / فدك در زمان بنی امیه     86
فصل سوم/ فدك در زمان بنی عباس     88
فصل چهارم/ موقعیت کنونی فدک     91

بخش ششم: اسرار پیگیری اهل بیت در مسئله فدك
فصل اول / علل پیگیری حضرت زهرا (س) در باز پس گیری فدك     93
فصل دوم / زنده نگه داشتن فدك و مظلومیت حضرت زهرا (س) توسط حضرات معصومین     97
فدك در نهج البلاغه علی     97
مرز فدك – مرز اسلام     98
خبر مظلومیت حضرت زهرا (س) به پیامبر در شب معراج     99
فصل سوم / مظاهر احیاء و بقای نام فدك در متون زیارات معصومین     101
نتیجه     103
پیشنهاد     105
خلاصه     107
منابع و مآخذ    118
«مقدمه »
نگاهی گذرا به زندگانی حضرت زهرا (سلام ال… علیها)
اسم : فاطمه زهرا
لقب ها : بتول ، خیرالنساء ، راضیه ، مرضیه ، سیده ، محدثه ، طاهره ، مباركه ، میمونه، معصومه ، صدیقه ، عذرا و …
كنیه ها : ام الائمه ، ام الحسنین، ام الخیره، ام المومنین ، ام‌الفضائل، ام ابیها
نام پدر: حضرت محمد بن عبداله (ص)
نام مادر: حضرت خدیجه بنت حویلد (س)
زمان تولد: 28 جمادی الثانی (روز جمعه ) سال پنجم بعثت
محل تولد : مكه معظمه خانه حضرت خدیجه (س)
عمر شریفش : هجده سال و هفتاد و پنج روز
زمان شهادت : 75 یا 95 روز بعد از رحلت پیامبر (ص)، سوم جمادی الثانی (13 جمادی الاول) سال یازدهم هجری، بین نماز مغرب و عشاء علت شهادت : ضربت در و غلاف شمشیر
محل دفن : خانه خود، بقیع، بین محراب و منبر پیامبر
فرزندان پسر: امام حسن (ع)، امام حسین (ع) و محسن
فرزندان دختر : زینب كبری (س) –ام كلثوم (زینب صغری)
روز مخصوص زیارت ایشان: روزهای یكشنبه
آن حضرت در سن حدوداً 8 سالگی همراه حضرت علی (ع) به مدینه مهاجرت نمود و در سال دوم هجرت در آغاز ماه ذیحجه با علی (ع) ازدواج نمود.