اقدام به قتل به اعتقاد مهدور الدم بدون موضوع تبصره 2 ماده 295 قانون مجازات اسلامی

مقدمه:
قتل نفس یكی از بزرگترین جرایمی است كه هم درقوانین عرفی و هم در شرایع و ادیان مختلف برای آن مجازات وضع گردیده است و در اكثر قوانین مدونه و شرایع آسمانی برای مرتكب قتل عمد مجازات اعدام مقرر شده است. امروزه كه مخالفت با مجازات اعدام در كشورهای مختلف رو به تزاید است معهذا هنوز در بسیاری از جوامع، برای پیشگیری از قتل نفس و حفظ امنیت جانی افراد جامعه كماكان مجازات اعدام برای قتل نفس حفظ شده است.
البته این مجازات در صورت موجود بودن علل موجهه جرم ساقط می شود. در تبصره 2 ماده 295 آمده است : «در صورتی كه شخصی كسی را به اعتقاص قصاص یا به اعتقاد مهدورالدم بودن بكشد و این امر بر دادگاه ثابت شود و بعداً معلوم گردد كه مجنی علیه مورد قصاص یا مهدورالدم نبوده است قتل به منزله شبیه عمد است و اگر ادعای خود را در مورد مهدورالدم بودن مقتول به اثبات برساند قصاص و دیه از او ساقط است».
با تحقیق در معنا و مفهوم این تبصره شبهات و ابهاماتی آشكار می گردد كه در این تحقیق به تشریح آنها می پردازیم و در ضمن دادنامه صادره از شعبه 74 دادگاه كیفری استان تهران و ابرام آن كه توسط شعبه 37 دیوان عالی كشور صورت پذیرفته است را در ارتباط با این تبصره مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهیم . امید است كه مطالب و تحقیقات انجام شده مورد امعان نظر قانون نویسان قانون گذار یكتا قرار گیرد.


فهرست مطالب

مقدمه    1
بخش اول : بررسی مباحث شكلی
فصل اول : كلیات     2
 مبحث اول : دعوای عمومی و خصوصی     2
گفتار اول : دعوای عمومی     2
گفتار دوم : دعوای خصوصی     5
 مبحث دوم :راه‌های اثبات قتل     6
گفتار اول : اقرار     7
گفتار دوم : شهادت شهود     12
 گفتار سوم : قسامه     14
گفتار چهارم : علم قاضی     17
 فصل دوم : گردشكار     20
 مبحث اول : شرح ماوقع و اتهام     20
مبحث دوم : دفاعیات     22
 مبحث سوم : نظریات پزشكی قانونی     24
 مبحث چهارم :استدلال دادگاه كیفری استان و دیوان عالی كشور     25
گفتار اول : استدلال دادگاه كیفری استان     25
 الف : نظر اكثریت     25
ب: نظر اقلیت     26
 گفتار دوم : استدلال دیوان عالی كشور     27
مبحث پنجم : متن رای دادگاه كیفری استان و دیوان عالی كشور     28
گفتار اول : رای دادگاه كیفری استان     28
گفتار دوم : رای دیوان عالی كشور     29
 فصل سوم : بررسی شكلی آراء     29
 مبحث اول : اعمال مقررات دادرسی     29
گفتار اول : از لحاظ شروع به تحقیقات و رسیدگی     31
 گفتار دوم : جمع آوری دلایل     31
 گفتار سوم : تامین كیفری     33
 گفتار چهارم : اخذ آخرین دفاع     34
گفتار پنجم : جانشین بازپرس در حوزه قضایی بخش‌ها     34
گفتار ششم : قرار مجرمیت و كیفر خواست     35
 گفتار هفتم : صلاحیت     36
 گفتار هشتم : ارجاع     37
گفتار نهم : دادنامه     38
 گفتار دهم : تجدید نظر خواهی     39
گفتار یازدهم : رسیدگی در دیوان عالی كشور     40
 مبحث دوم : از لحاظ ادبی و نگارش     41
 گفتار اول : رسم الخط     41
گفتار دوم : نشانه گذاری     42
گفتار سوم : درست نویسی و گزینش واژه‌ها     44
 گفتار چهارم : دستور زبان     44
 بخش دوم : بررسی مباحث ماهوی
فصل اول : كلیات قتل مهدور الدم     45
مبحث اول : تعریف     46
 مبحث دوم : مصادیق     48
 مبحث سوم : دیدگاه مخالف برخی فقهای امامیه     52
فصل دوم : تبصره 2 ماده 295 قانون مجازات اسلامی     53
 فصل سوم : قتل پرونده     59
 بخش سوم : نتیجه گیری
 گفتار اول : انتقادات     64
 گفتار دوم : پیشنهادات     66
گفتار سوم : اصلاح مقررات جاری     67
فهرست منابع    69
ضمائم

فهرست منابع :
 الف : كتب فقهی
1- امینی ،‌علیرضا و آیتی ، سید محمد رضا ،‌تحریر الروضه فی شرح اللمعه ، انتشارات سمت ، چاپ هشتم ، 1385 .
2- موسوی الخمینی ، روح ا... ،تحریر الوسیله ، انتشارات دارالمعلم ، چاپ دوم ، 1366.

ب: كتب حقوقی
1-    آخوندی ،‌محمود ، آئین دادرسی كیفری ،‌انتشارات مجد ، چاپ اول ، 1384 .
2-    آشوری ،‌محمد ، آئین دادرسی كیفری ، انتشارات سمت ، چاپ یازدهم ، 1385 .
3-    آقائی نیا ، حسین ،‌جرایم علیه اشخاص ، انتشارات میزان ،‌ چاپ دوم ، 1384 .
4-    زراعت ، عباس ،‌ شرح قانون مجازات اسلامی ، بخش دیات ، انتشارات ققنوس ، چاپ دوم ، 1380 .
5-     صادقی ، محمدهادی ، جرایم علیه اشخاص ، انتشارات میزان ، چاپ هفتم ، 1383 .
6-     كاتوزیان ،‌ناصر، قانون مدنی در نظم حقوق كنونی ، انتشارات میزان ، چاپ چهاردهم ، 1385.
7-    گلدوزیان ، ایرج ، محشای قانونی مجازات اسلامی ، انتشارات مجد ، چاپ چهارم ، 1383.
8-     گلدوزیان ، ایرج ،‌حقوق جزای اختصاصی ، انتشارات دانشگاه دانشگاه تهران ، چاپ هشتم ، 1380 .
9-    میر محمد صادقی ،حسین ، جرایم علیه اشخاص ، انتشارات میزان ، چاپ اول ، 1385 .

ج : جزوات
 1- حكیمی نژاد ، جزوه تقریرات آئین دادرسی كیفری 1، دانشكده علوم قضایی و خدمات اداری ، سال تحصیلی 86-85.
2- قاسمی ، ناصر ،‌جزوه تقریرات حقوق جزای اختصاصی 1، دانشكده علوم قضایی و خدمات اداری ، سال تحصیلی 86-85 .
3- جزوه آئین نگارش آراء قضایی ، معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضائیه .

د) پایان نامه‌ها
1- مطالعه حقوق – جرم شناختی تبصره 2 ماده 295 قانون مجازات اسلامی (‌جواز قتل مهدور الدم ) / احسان بابایی/ بهار 83/ دانشگاه امام صادق (ع) ] پایان نامه كارشناسی ارشد [
2- علم قاضی از دیدگاه فقه امامیه / مصطفی قطبی راوندی / سال تحصیلی 86-85 / دانشكده علوم قضایی ] پروژه كارشناسی [