بررسی قالی های كتیبه دار موزه فرش ایران

فهرست مطالب

مقدمه    
فصل اول : مروری بر قالی ایران    
فصل دوم : تاریخچه موزه فرش ایران    
فصل سوم: تعریف ونقش خط درقالی ایران    
فصل چهارم : طراحی و اجرای فرم انواع كتیبه در قالیهای مناطق مختلف    
فصل پنجم : قالیهای كتیبه‌دار موزه فرش ایران    
فصل ششم : كتیبه ، نقشمایه‌ای در قالی    
فصل هفتم : قالی بافی در دوره‌ی صفوی    
- نمونه‌هایی از قالیهای كتیبه‌دار دوره صفویه
فصل هشتم : نمونه‌هایی از قالیهای كتیبه‌دار در سایر موزه‌ها    
خلاصه    
نتیجه    
فهرست منابع    
 فهرست تصاویر    
 
چكیده
آثار هنری دستی مردم در سراسر جهان كه قالی چكیده عصاره آنها است ، نشان می‌دهد كه همواره طبیعت الهام بخش هنرمندان در خلق اثار هنریشان بوده است كلك نقش آفرین هنرمندان طراح با بهره‌گیری از خیال ممدوح و خیال محمود به عوالم قدسی و آسمانی ، خالق آثاری بی‌بدیل و بی‌همانند كه در عرصه هنرها سری از سایر بلندتر دارد وبرتارك هنر شرق می‌درخشد و همچنین با بهره‌گیری از طبیعت در طول تاریخ دیرپای قالی ایران تنوعی بی‌حد و مرز به طرح و نقش این دستباف هدیه كرده است .
 هنر خوشنویسی در قالی ، بازتاب ادبیات پارسی را منعكس می‌سازد .
 كلمات كلیدی :
1-    قالی
2-    كتیبه
3-    خط
4-    قالی موزه‌ای
مقدمه
قالی ایران با طرح‌های گوناگون دارای مضامین و پیام‌های مختلفی است و نماد هنر اصیل و فرهنگ و ادبیات غنی ایران زمین است . ایجاد نقش و نگار بر ابزار كار ، یا بر دیوار محل زندگی از دوره‌ی هخامنشیان و سلسله‌های بعد از آن در ایران متداول بوده است . البته در دوره‌ی اسلامی به سبب تغییر دین در ایران در هنر نیز تغییراتی پدیدار شد .
 سبب گسترش خط را بر اشیاء و آثار می‌توان به دو علت اساسی دانست ؛ اول اینكه چون در مذاهب ، توسل به ادعیه و اوراد و اعتقاد به رسیدن به خیر و بركت و سعادت به وسیله‌ی دعا مبنای محكم داشت ، بعدها در مذهب جدید نیز مردم با ایمان تقریباً بر بیشتر ابزارها و لوام زندگی خود نام مقدسان و بزرگان دین رانقش می‌كردند و از آنها برای تبرك و سعادت یاری می‌جستند .
 دوم چنانكه می‌دانیم ایرانیان به تزئین اشیاء و ابزارهای خود علاقه‌ی بسیار داشتند و چون نمی‌توانستند نقش صورت به كار ببرند به خط متوسل شدند و برای تزئین آثار خود از خط استفاده كردند و ادعیه و احادیث ، پندو اندرز ، اشعار را با خط خوش بر بستر آثار و لوازم زندگی خود نقش كردند . از همین جاست كه مشاهده می شوند هنرمندان بیشتر به زیبایی خط توجه داشته‌اند و زوایا و اشكالی در نگارش آن ایجاد كرده‌اند .
 باید گفت كه خط در ایران در دوره‌ی اسلامی ،یكی از عناصر هنرهای تزئینی شده است .
 در آغاز با پرسش‌های گوناگونی روبرو می‌شویم :
- قالیهای كتیبه‌دار چه گروه از فرشها می‌باشند؟
- چرا از خط و نوشته در قالی استفاده می‌كرده‌اند ؟
- آیا فرم كتیبه‌ها در قالیهای مناطق مختلف متفاوت می باشد ؟
- به عنوان نمونه در شهر كرمان بیشتر چه فرمی برای كتیبه استفاده نموده‌اند ؟ و دیگر مناطق چطور ؟
- از چه نوع خطی در داخل قاب كتیبه استفاده نموده‌اند ؟
- كتیبه‌ها در كدام قسمت قالی كار شده‌اند؟
با طرح این سوالات و پاسخ گویی به آنها در قسمت نتیجه ، قصد داریم به اهداف زیر نائل آییم:
 گردآوری منبع مناسبی برای علاقمندان و پژوهشگران رشته‌ی فرش و ادامه دادن مسیر هنرمندان این رشته می باشد .
 با گردآوری این مجموعه ، نقشه قالی كتیبه‌داری را به نحوی جدید ، برای ارائه پایان نامه ، طراحی می‌كنم .
 
فهرست منابع
- آزادی ، سیاووش ، ( 1356)، فرش ایران ، چاپ افسین هارتونگ ، هامبورگ .
- آذرپاد ، حسن ، فضل ا... حشمتی رضوی ، ( 1372) ، فرشنامه ایران ، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی ، تهران .
- بغداد ، هاشم محمد ،‌( 1377)‌ ،‌قواعد الخط العربی ، انتشارات یساولی ،تهران .
- ( 1375) ، هنر قالیبافی در ایران ، چاپخانه پل اتنژه در نوشتاتل سوئیس ، سازمان اتكا ، تهران .
- خشكنابی ، سید رضا ، ( 1378) ، ادب و عرفان در قالی ایران ، انتشارات سروش ، تهران .
- دادگر ،‌لیلا ، ( 1380) ، قالی‌های تصویری موزه فرش ایران ، انتشارات معاونت معرفی آموزش ، اداره كل آموزش ، انتشارات و تولیدات فرهنگی ، تهران .
- دادگر ، لیلا ، ( 1380) ، فرشهای درختی موزه فرش ایران ، سازمان چاپ و انتشار وزارت ارشاد اسلامی ،تهران .
-  دانشگر ،‌احمد ، ( 1376) ، فرهنگ جامع فرش یادوارده ( دانشنامه ایران ) ، سازمان چاپ و انتشارات یادوارده اسدی ، تهران .
 - راهجیری ، علی ، ( 1349) ،تاریخ مختصر خط و سیر خوشنویسی در ایران ، انتشارات مشعل آزادی ، تهران .
 - ضیاء پور ، جلیل ، ( 1353) ، آشنایی با رنگ آمیزی در آثار هنری ایرانیان از كهن‌ترین زمان تا دوره صفویه ، انتشارات اداره كل نگارش وزارت فرهنگ و هنر .
- فضائلی ، حبیب الله ، ( 1350) اطلس خط ، نشریه انجمن آثار ملی اصفهان .
-  معین ،محمد ، ( 1371)‌ ، فرهنگ فارسی ( جلد سوم ) ، موسسه انتشارات امیر كبیر ، تهران .
- ملول ، غلامعلی ، ( 1384) ، بهارستان ، انتشارات زرین و سیمین ، تهران .
- بهار 1376، فرشهای شرقی و نامگذاری غربی ، حسین حاجی حسن ، شماره 17، نشریه موزه‌ها .
-  بهار 1380، نقش خط در قالی ایران ، عبدا.. قاسمی نژاد ، شماره 36 و 35 ، نشریه قالی ایران .
- تابستان 1377، فرصت الدوله شیرازی و قالیچه موزه فرش ایران ، ابوالفضل وكیلی ، شماره 13 ،‌نشریه قالی ایران .
- تابستان 1373 ، تاثیر ادبیات پارسی بر هنر فرش ایران ، عبدالرضا قریشی زاده ، شماره 1 ، نشریه قالی و گلیم .
 - زمستان 1369 ، هر كه نقش خویش بیند در رخ زیبای فرش ، سید رضا خشكنابی ، ( ؟)‌، نشریه فرش ایران .
-  زمستان 1381 ، قالی های كتیبه‌دار ( معرفی چند قالی در موزه‌ی فرش ایران ) ، نسترن نیك نژاد ، شماره 33 ، نشریه موزه‌ها .
 - سیری در موزه‌ی فرش ایران ، منصوره شفاعت ، شماره 1 ، نشریه فرش ایران .