بررسی قوانین بین المللی جنگ

مقدمه :

قوانین بین المللی جنگ طی صدها سال جنگ و كشمكش میان انسانها با تدوین همزمان قوانین در اواخر قرن نوزده گسترش یافت. اما این امر تا زمان خسارات كاملاً گسترده خصوصیات فرهنگی جهانی دوم میسر نبود. در آن زمان جامعه بین الملل نیاز به حفظ میراث فرهنگی در زمان جنگ را تأیید نمود. كنوانسیون لاهه پیرامون حفظ مایملك فرهنگی در واقعه جنگ مسلحانه (1954)  (كنوانسیون لاهه 1954) به همراه پروتكل های آن  و پروتكل‌های سال 1977 به كنوانسیون ژنو ، چهارچوب مدونی را فراهم می نماید. همانگونه كه مشاهده می‌شود، در قسمت دیگری از قرن بیستم این قوانین با پیشرفتهای اخیر واقع در سال 2003   به كندی تقویت شد. به هر حال ، علیرغم قوانین شدید و متعادل بین المللی به خصوص خطاب به حفظ آن، ضرر و زیانهای وارده به میراث فرهنگی ادامه یافت.

در جنگهای اخیر یوگسلاوی  سابق و عراق  باز هم میراث فرهنگی به غارت رفت و فاجعه فرهنگی نیز در افغانستان  رخ داد. واضح است كه جنگ باز هم بی ثباتیهای بسیاری را در بر می گیرد و بدون شك كشمكش انسانی و فعالیت نظامی ادامه می یابد. این امر منجر به تمركز شدید بر كارآیی قوانین بین المللی و توانایی آنها برای حفظ میراث فرهنگی گرانبهای ما می گردد.
این مقاله تاریخچه حفظ میراث فرهنگی بین المللی را بیان می نماید و به ارائه جزئیات ویژگیهای خاص روی حفظ این میراث در زمان جنگ مسلحانه به همراه اریابی اثر آنها میپردازد.
میراث فرهنگی میتواند شامل اشیاء منقول و غیرمنقول ، ملموس یا غیرملموسی همچون ساختمان و مجسمه یادبود، اثر و مجموعه های هنری.‌كتاب و دست خط ، بقایا و بسیاری اقلام دیگر باشد. در زمان صلح میراث فرهنگی به واسطه كنوانسیون 1972 یونسكو با مضمون محافظت از میراث طبیعی و فرهنگی جهان (WHC)  و كنوانسیون یونسكو با مضمون پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس (2003) حفظ می گردد . به هر حال این میراث نیز طی هرگونه حمله مسلحانه ای تهدید می شود: آن ممكن است از روی قصد مورد حمله واقع شود زیرا سمبل دشمنی و اصالت آن كشور است، آن یك تاریخ، فرهنگ یا مذهب است. ممكن است چنین اقلامی به خاطر منفعت ؟؟ غارت یا دزدیده شوند یا به سادگی طی جنگهای متمادی در معرض آسیبهای تصادفی قرار گیرند .
با وجودیكه محافظت ویژه در سطح بین الملل تا زمان كنوانسیون سال 1954 لاهه انجام نپذیرفته بود، اولین گامها به سوی محافظت از این میراث از قرن نوزدهم آغاز گردید، زمانیكه قوانین جنگ معین گردید . قبل از آن قوانین متعدد زمانی جنگ اشاره ای به حفظ مایملك فرهنگی می نمود. مثلاً ممنوعیت معمول پیرامون تخریب میراث فرهنگی و قدیمی به زمان یونان كلاسیك باز میگردد . قبل از رمیها مردم پذیرفتند كه فرهنگ باید تنها به عنوان آخرین چاره خراب و نابود شود . و سپس طی جنگهای ناپلئونی، این اصل كه مایملك فرهنگی،‌ میراث تمام انسانهاست اولین بار در قانون بین الملل پدیدار گشت .
این قانون لیبر (Lieber code)   بود كه ارائه شد و اولین تلاش مدرن برای تدوین قوانین جنگ بود . آن طی جنگ داخلی آمریكا توسط پروفسور فرانسیس لیبر كه یك مهاجر آلمانی به ایالات متحده آمریكا و پرفسور دانشكده حقوق كلمبیا بود تهیه گردید .
هر چند قانون لیبر تنها نیروی نظامی USA را ملزم می ساخت، تا حد زیادی نیز مطابق با قوانین و رسوم موجود جنگ در آن زمان بود. خصوصاً، مواد قانونی 35 و 36 آن به حفظ میراث فرهنگی كمك می كند. ماده 35 یعنی :
اثرهای كلاسیك هنری،‌مجموعه های علمی یا وسایل گرانبهایی مثل تلسكوپهای نجومی همچون وسایل بیمارستانی باید در برابر تمام آسیبهای موجود ایمن شوند، حتی وقتی كه در مناطق محصور شده در حین محاصره یا بمباران واقع می باشد.
ماده 36 به تسخیر املاك دولتی و نه دزدیدن ، ویران ساختن یا آسیب رساندن به چنین میراثی اشاره می كند :
اگر آثارهنری،‌كتابخانه ها ، كلكسیون ها یا ابزار و وسایل متعلق به یك دولت یا ملت متخاصم بدون صدمه ای منتقل شود، قانونگذار دولت تحت محاصره میتواند دستور به توقیف داده وبه نفع دولت مذكور آنرا منتقل نماید. مالك نهایی در نتیجه پیمان صلح فی مابین تعیین می گردد. به هیچ وجه آنها فروخته یا واگذار نمی شوند، اگر این اقلام توسط ارتش ایالات متحده تسخیر شوند، تحت تملك آنها در نخواهد آمد یا به طور عمدی خراب یا ویران نمی شود.